tęczowa Madonna

Kilka przemyśleń na marginesie sprawy tęczowej Madonny.

Zacznijmy od definicji:

„Profanacja (łac. profanatio = zbezczeszczenie, znieważenie) – pojęcie odnoszące się do naruszania sfery sacrum, powodujące pozbawienie poświęconych rzeczy lub konsekrowanych miejsc wartości kultowej oraz potraktowania bez należytego szacunku rzeczy, wartości otoczonych powszechnie czcią.”

Skoro – „powodujące pozbawienie poświęconych rzeczy lub konsekrowanych miejsc wartości kultowej oraz potraktowania bez należytego szacunku rzeczy, wartości otoczonych powszechnie czcią.” – to, moim zdaniem, nieuprawnione wydaje się rozciąganie tego pojęcia sacrum na każde przestawienie nie poświęcone. Czym innym jest profanacja samego realnego obrazu Maryi, a czym innym przemalowanie/namalowanie kopii z kopii tegoż dzieła i to w formie dalece odmiennej (wydruk). Otaczanie czcią także dotyczy realnego obrazu, a już wątpliwym jest otaczanie czcią wszelkiego typu odbitek z wtórnych kopii, o ile nie zostały poświęcone. Są bowiem jedynie memo-kotwicą dla ich właściciela, przypominającą mu jego o własnej wierze. Z jednej strony modlimy się czasem do oleodrukowego obrazu, oprawionego w ramy, w naszym mieszkaniu, ale też nigdy nie modlimy się do wydrukowanego obrazka w albumie czy na plakacie, to już nie jest sacrum. Z jednej strony „obraża nas” wydruk tęczowej madonny, z drugiej strony nie obraża, a nawet bawi, pluszowa zabawka z Jesusem, majtki z Madonną z Guadalupe (usłyszałem wyjaśnienie – bo to nie Nasza!), plastikowe butelki na wodę święconą w kształcie Madonny i setki innych koszmarnie jarmarcznych gadżetów, w moim odczuciu obrażających podwójnie, bo także poczucie estetyki. Taka wybiórcza obrażalność.

Czy tęcza w aureoli to traktowanie bez szacunku „wartości otoczonych powszechną czcią”? Toż przecież tą wartością, w tym ujęciu, jest Madonna, nie jej taka czy inna szata ani aureola, to ona, niezależnie od kolorystyki, jest tym symbolem nadal. Kolory mogą nieść przesłania dodane, ale żaden z nich, ani wszystkie razem, nie uwłacza temu symbolowi. Tak jak różny wygląd miały Madonny na przestrzeni wieków, tak róźne były stylistyki ich przedstawiania i kolorystyka szat, tym razem zmieniono kolor aureoli, co, moim zdaniem, niesie szersze przesłanie i to całkowicie chrześcijańskie – wszyscy jesteśmy ludźmi, z którymi Pan zawarł przymierze. Bez dzielenia na lepszych i gorszych.

W Tygodniku Powszechnym  znalazłem takie oto dość znamienne słowa ks. Andrzeja Draguła (2017 r.): 

„Znaki wyrażają Boga i nasze Jego doświadczanie. Duchowość jest taka, jakie są znaki, które ją wyrażają.”

„pogłębiający się kryzys funkcjonowania i rozumienia kościelnej ikonografii, która dawno już uniezależniła się od instytucji Kościoła i swobodnie dryfuje, niewiele sobie robiąc z założeń i norm teologii.”

Tych słów nie napisał ateista a kapłan. Zatem każdy z nas ma prawo do emanacji swej duchowości znakami, które są dla niego ważne. Jednocześnie Kościół w tym wypadku mówi, głosem rzecznika KEP, o profanacji, wiążąc to ściśle z ideologią LGBT,  sam ma jednak problem wewnętrzny, pozwalając na ideologizowanie, pod bieżące potrzeby, męki pańskiej, umieszczanie Jesusa w anturażu całkowicie jednostronnym, idelogicznie i politycznie zarazem. Ma też problem z akceptacją tych wszystkich koszmarków jarmarcznych wypaczających sens sacrum, infantylizujących je. Akceptacją, gdyż nie widać woli ani działań, by tę jarmarczność, rzeczywiście obrażającą sacrum, ukrócić.

Sztuka sakralna to także sztuka ludowa i pobieżne choćby przejrzenie artefaktów, na Google, pokazuje mnogość owej indywidualnej emanacji twórczej w wypadku madonn. Twórczego modelowania i barwienia owej aureoli, daleko odbiegającego od kanonicznego złota lub srebra. Twórczo znakującego ją własnymi znakami i barwami w zgodzie z własnym przeżyciem duchowym twórcy.

Równie radosne i otwarte podejście mają dzieci, co widać choćby po ilustracjach (poniżej) z konkursu organizowanego przez  redakcję „Promyczka Dobra” oraz Klasztor Ojców Paulinów z Jasnej Góry.

Mamy sporą ilość odłamów chrześcijaństwa, nieco odmiennie podchodzących do kwestii wizualnego wyobrażania symbolik, być może powstanie jeszcze jeden odłam – Madonny Tęczowej, a takie glosy się już pojawiają, i co wtedy? Wtedy stanie się ona sacrum, niezależnie od woli i oceny innych wyznań i ich wyznawców. I trzeba będzie to uszanować. Przez 2 tysiąclecia kościół adaptował wiele symboli spoza własnego kręgu i nie miał z tym problemu, robiąc to na tyle sprawnie, że dziś kojarzą się ściśle z kościołem. Ale z tym najstarszym z symboli chrześcijańskich ma problem. Walcząc z tęczą, zamiast o tęczę, kościół, moim zdaniem, popełnia błąd.

O tęczy już raz pisałem, pięć lat temu powstał tekst „Tęczowa zadra w oku”, warto go przeczytać. Polecam także aktualny, bardzo wyważony komentarz Piotra Sikory „O prawdziwej i pozornej profanacji” w Tygodniku Powszechnym. 

Z racji pokazania tu tęczowej Madonny pewnie grozi mi wizyta o 6 rano i stosowna odsiadka, co zapowiada wszem i wobec posłanka Siarkowska, ale plusem tej sytuacji będzie siedzący wespół krąg ludzi inteligentnych, a nic tak nie rozwija, jak przebywanie z mądrymi ludźmi.

Wolę żubrówkę

W okresie moich perturbacji z blogiem działo się kilka rzeczy, które zdążyły już nieco przebrzmieć i pewnie bym nie wracał gdyby nie Kura, dziękuję, podpuścił podsyłając linki.

Nie pozostało więc nic innego, jak jednak zająć się żubrem. Choć po oglądzie wolę żubrówkę od żubra, szczególnie podlaskiego. Bo to najpierw był schorowany i jakiś taki nieporadny z tym przerośniętym łbem 6×9, rachitycznymi końcówkami, ogólnie w kolorze mocno nieciekawym, może wiek robi swoje, no i sprawiał ponoć trudności w egzekucji (to ostatnie było argumentem do odstrzału). Ciekawe jakie trudności  i ciekawe że nic nie mówią o jego estetycznej stronie, tylko tą egzekucją broń naładowali i ryms.

Teraz jednak, odrodzony symbol, jak jaki podlaski feniks, nagle stał się artystą, w wielokolorową kratkę. Pikselnęło go.

Mówią że haftowanie będzie łatwe. Mówiąc szczerze doszły mnie już w ub. roku słuchy, że znak projektuje Leon Tarasewicz, bardzo uznany malarz, to i liczyłem na coś w stylu oszczędnej wyrazistej kreski picassowego byka, a może na coś w stylu radosnego Miro, trudno przeliczyłem się. Ani to obraz, ani logo. Lubię malarstwo Tarasewicza, ma jakiś pazur, a tu trochę tak, jakby z tej swojej działki, przez płot, do sąsiada lazł i zawisł na nim, ani w te, ani wewte. Widać jednak że nie tylko mnie się różne rzeczy marzą, bo czytam oto radosne pienia, jak to piknie wyjdzie na długopisach, jaka łatwa egzekucja etc. Nnooo, przy 2 nie wychodziło, a przy 4 wyjdzie, w wielkości np. 5 mm na długopisie musi wyjdą te krateczki, bokiem. A już rozczulająca jest wizja łatwości oparcia się w identyfikacji na zabawie kwadracikami. To ja się pytam pod jaką to kwadratową strategię, oprócz strategicznego haftowania, ten znak został stworzony? Bo ta różnorodność to różnorodna jest, a to co niżej tego nie wyjaśnia:

Za radio.bialystok.pl: 

Nowe logo województwa Podlaskiego jest żywe, barwne i nowoczesne. Jego struktura umożliwia tworzenie licznych kombinacji barwnych kwadratów, co daje szerokie możliwości zastosowania na dużych i małych płaszczyznach. Można je umieszczać zarówno na większych powierzchniach jak bilbordy, namioty czy balony reklamowe, jak i na mniejszych – wizytówkach, firmowym papierze, długopisach i innych gadżetach.

Ech ta nowoczesność… a tę łatwość daje to logo, czy te kwadraty? bo już nie łapię. Pewnie jednak kwadraty, bo nareszcie da się nimi zapchać cały bilboard.

No i raz czerwony z lewej u góry, a innym razem w środku, a zielony w prawo, to niebieski do góry… Koniem po J23. Ciekawym wersji czarnobiałej tego znaku, bo chyba takową należałoby opracować, choćby po to by na faksie nie ukazało się to:

Tak na marginesie, z tym haftowaniem to może i dobry pomysł, a la makatki regionalne, tylko czy aby nie idzie to w stronę, tak nielubianej przez strategów, przaśności cepeliowskiej? No i czy turysty na to polecą….

źródła: podlaskamarka.pl, wrotapodlasia.pl,  radio.bialystok.pl